Sünnet, ya da tıbbi adı ile “circumcision” insanlık tarihinin belki de en eski ameliyatı olup yaklaşık 5.000 yıldır uygulanmaktadır. Günümüzde de tüm dünyada en çok uygulanan cerrahi girişim olup tüm dünya erkek nüfusunun yaklaşık dörtte biri sünnet olmaktadır. Genellikle Yahudi ve İslam toplumlarında dini gerekçelerle yapılan sünnet, son zamanlarda diğer toplumlarda da artan oranlarda yapılmaktadır. Bunun nedeni ise birçok genital ve idrar yolları ile ilgili hastalıkta koruyucu rolünün kanıtlanmış olmasıdır.
Sünnet, penisin baş kısmını saran cilt uzantısının çıkarılması ve penisin baş kısmının açık hale getirilmesi işlemidir. Bu işlem cerrahi bir işlem olup, derinin çıkarılması farklı yöntemlerle yapılabilmektedir. Makas veya bisturi ile keserek çıkarma, koter veya toplum içinde lazer yöntemi olarak anılan yöntemlerle çıkarma veya “çan” yöntemi ile çıkarma gibi metotlar kullanılmaktadır.
Zaman zaman aksine bildirimler olsa da sünnet işleminin genital ve idrar yolları ile ilgili bazı hastalıklarda koruyucu rol oynadığı tüm dünya tıbbı tarafından kabul edilmektedir. Bu hastalıkların başında idrar yolu enfeksiyonları yer almaktadır. Yapılan araştırmalarda erkek çocukların özellikle hayatın ilk 3–6 ayında idrar yolu enfeksiyonu geçirdiği saptanmıştır. Bu çocuklara yönelik yapılan bir araştırmada ise sünnetsiz çocuklarda enfeksiyon oranının % 20 seviyesinde iken sünnetli çocuklarda bu oranın 10 kat azalarak %2 seviyesine gerilediği gösterilmiştir. Sünnet derisi altında kolonize olan mikroorganizmaların bu enfeksiyon oranını arttırdığı bildirilmektedir. Sünnet sadece idrar yolu enfeksiyonunu değil erişkinlerde görülen ve cinsel yolla bulaşan AIDS, Herpes ve benzeri hastalıklarında bulaşmasını ve yayılmasını engellemektedir. AIDS hastalığının sık görüldüğü Afrika toplumlarında sünnetin %60–80 oranında koruyucu etkisinin olduğu saptanmıştır.
Yenidoğan Bebeklerde Sünnet
Yenidoğan erkek bebeklerde sünnet derisinin penis baş kısmına yapışık olması tamamen normal olup bu yapışıklık yaşla beraber kendiliğinden açılır. Bu yapışıklığın derinin geri çekilerek açılması sakıncalı olup yapışıklığın kalıcı hele gelmesi ve penis başında hasar gibi sıkıntılara neden olabilir. Bu tip durumlarda veya sünnet derisinin gerçek darlıklarında idrar akışı kısmen tıkanabilir. Bu durum hem enfeksiyon hem böbrek hasarı riskini beraberinde getirir. Sünnet, bu tip bir tıkanıklığın önlenmesinde en basit yöntemdir.
Sünnet Penis Kanserini Önlüyor
Sünnetin bir diğer koruyucu etkinliği penis kanserleri ile ilgilidir. Sünnetin derisinin erişkin yaşa dek penis başı üzerine yapışık kalması penis kanseri açısından en büyük risk olarak bildirilmektedir. Bu durumun penis kanseri riskini, sünnet olmuş erkeklere göre 22 kat arttırdığı saptanmıştır. Sünnet aynı zamanda sünnet derisi altına yerleşen HPV virüsünün bulaşması ile ortaya çıkan ve bayanlarda görülen serviks kanseri riskini de azaltmaktadır.
Sünnetin bazı genital ve idrar yolu hastalığında önleyici rolü olması oldukça önemli olmakla beraber sünnetin mutlaka bir uzman doktor tarafından yapılması çok önemlidir. Bu durumların başında kanama-pıhtılaşma bozuklukları gelmektedir. Kandaki pıhtılaşmayı sağlayan bazı faktörlerin eksikliği nedeni ile kanaması kolay durdurulamayan çocukların hastane ortamında, gerekli eksik faktörler yerine konarak ve bir uzman tarafından sünnetlerinin yapılması şarttır.
Bir diğer hastalık ise toplumda doğuştan sünnetli olarak bilinen çocuklardır. Bu çocuklar aslında sünnetli olmayıp idrar yollarının penisin baş kısmının gerisinde sonlanması ile karakterize bir hastalığa sahiptirler. Bu çocuklarda sünnet derisi var olup penisin sırt tarafında birikmiş halde durur. Bu deri kısmı var hastalığın ameliyatı için oldukça gerekli olup asla sünnet yapılmamalıdır.
Sünnet Yapılması Gereken Durumlar
Yine sünnetin yapılmaması gereken diğer bir durum ise sünnet derisi ve penis başında enfeksiyon varlığıdır. Bu durumda yapılan sünnet işlemi enfeksiyonun tüm penis gövdesine yayılmasına neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda sünnet, enfeksiyon tedavisi sonrası yine bir uzman tarafından yapılmalıdır.
Sünnet bir ameliyat olup mümkün olduğu kadar bir çocuk cerrahına yaptırılmalıdır. Lokal veya genel anestezi ile yapılabileceği bildirilse dahi çocuğun yaşayacağı psikolojik travmayı önlemesi bakımından hafif düzeyde uygulanan genel anestezi daha fazla kabul görmektedir. Genel ve lokal anestezi ilaçlarına dair en doğru bilgi ilaç rehberi sitemizde yer almaktadır.
Sünnet İçin En Uygun Yaş Kaç
Sünnet için en uygun yaş ile ilgili tartışmalar sürmekle beraber, kastrasyon fobisinin yaratacağı olumsuzluklardan etkilenmemek için 3–6 yaşlar arasında sünnetten olabildiğince kaçınılması tavsiye edilir. Ancak genel anestezinin yaygın kullanımı bu fobiyi ortadan kaldırdığı için her yaşta sünnet yapılabilmektedir. Kolay iyileşmesi ve enfeksiyondan koruyuculuğu nedeni ile ilk üç ayda yapılması daha uygundur.
KAYNAKLAR
Doç. Dr. Abdurrahman KARAMAN tarafından yazılmış ve Koruyucu Sağlık Rehberi Bölüm 55'te yayınlanmıştır. İlgili yayın editörünün izini ile sitemizde paylaşılmıştır.
1. Ellis DG, Mann CM.: Abnormalities of the Urethra, Penis, and Scrotum. O’Neill JA, Rowe MI,Grosfeld JL Fonkalsrud EW, Coran AG(eds). Pediatric Surgery. 5th edition. St. Louis, Mosby-Year Book, Inc.1998. p 1783-1795.
2. Garrett Pohlman and Duncan Wilcox: Disorders of Male External Genitalia: Circumcision. Prasad P. Godbole, Martin A. Kolye. Duncan T. Wilcox. Guide to Pediatric Urology and Surgery in Clinical Practice. Springer, New York 2011 p. 89-93.
3. Schoen EJ et al. The highly protective effect of newborn circumcision against invasive penile cancer. Pediatrics. 2000;105:E36.