Gebelikte ilaç reçeteleme rehberi
İlaçlar gebelik boyunca herhangi bir zamanda embriyo veya fetüs üzerinde zararlı etkiler gösterebilir. Bu konu, gebe kalabilecek yaşta olan kadınlara veya baba olmak isteyen erkeklere ilaç yazılırken de akılda tutulmalıdır.
Gebeliğin ilk tirimesterinde ilaçlar konjenital malformasyonlar (teratojen etki) yapabilirler, ve en riskli dönem gebeliğin 3. ve 11 . haftaları arasındaki dönemdir. İlaçlar gebeliğin ikinci ve üçüncü tirimesterinde fetüsün büyümesini veya işlevsel büyümeyi etkileyebilirler veya fetal dokular üzerinde toksik etkileri olabilir.
İlaçların doğum sırasında veya doğumdan hemen önce verilmeleri, doğum eylemini veya doğduktan sonra bebeği etkileyebilir. İlaçlara intrauterin maruz kalmanın etkilerinin tümü doğum sırasında görülmeyebilir, bazıları ileri yaşlarda ortaya çıkabilir, Bu tip geç başlayan etkiler arasında yer alan malign kanserler, (örneğin kızlarda püberte sonrası vajinal adenokarsinom gibi hastalıklar), annenin dietilestilbestrol gibi ilaçlara maruz kalmasından kaynaklanır, ve ayrıca zeka, sosyal ve işlevsel gelişmede de yan etkiler ortaya çıkabilir.
TİK'te şu ilaçlar tanımlanmıştır
- Gebelikte zararlı etkileri olabilen ilaçlar (riskin hangi trimestirde fazla olduğu da belirtilir)
- Gebelikte zararlı etkisi olduğu bilinmeyen ilaçlar Bilgiler insan üzerinde yapılan araştırmalara dayanarak sunulmuştur; ancak bazı ilaçlar için, belirtilmemiş olması yanlış yönlendirici olacaksa, hayvanlar üzerinde yapılmış araştırma sonuçları da dikkate alınmıştır.
| Gebelikte ilaçlar, ancak anne için beklenen yararın, fötüsün riskinden daha baskın olduğu durumlarda reçetelenmelidir, ve eğer mümkünse ilk trimestirde tüm ilaçlardan kaçınılmalıdır. Gebelikte yaygın olarak kullanılmış ve genellikle güvenli gibi görünen ilaçlar, yenilerine veya denenmemiş ilaçlara tercih edilmelidir ve en düşük etkin dozları kullanılmalıdır. İnsanlarda kesin olarak teratojenik olduğu bilinen pek az ilaç vardır, fakat erken gebelikte hiçbir ilaç hiç kuşkulanılmayacak derecede güvenli değildir. Tarama prosedürleri belirli defektler için bilinen risk varsa uygulanmaktadır. Bilgi yokluğu ilacın güvenliliği anlamına gelmez TİK'te bağımsız öneriler verildiği ve bunların her zaman ürünün hasta kullanma talimatı ile uyumlu olmadığı unutulmamalıdır. |
Emzirmede ilaç reçeteleme rehberi
Emzirme yararlıdır; bağışıklık bakımından emzirme önemlidir ve anne sülünün bağışıklık. ve bebeği besleme bakımından değeri yapay ürünlere (mamalara) göre daha fazladır. Anne tarafından alınan İlaçların bebeği etkileyebilceği konusunda kuşkular bulunmasına karşın bu konuda elde çok az, bilgi bulunmaktadır.
Bir ilacın bebek üzerinde etki gösterdiğine dair kanıt yoksa bebeğe zarar verme potansiyeli aşağıdakilere göre çıkartılır
- Bebeğe geçen ilaç veya aktif metabolitinin miktarı (ilacın anne vücudundaki farmakokinetiğine bağlıdır);
- Bebekle ilacın emilim, dağılım ve eliminasyon etkinliği (bebek farmakokinetiğine bağlıdır)
- İlacın bebek üzerindeki etkisinin niteliği (ilacın bebek vücudundaki farmakodinamik özellikleri).
Anne sülünden bebeğe geçen ilaç miktarı, bebek üzerinde fark edilebilecek bir etki göstermeye nadiren yeterlidir. Bu durum özellikle oral emilimi düşük olan ve parenteral yoldan verilmesi gereken ilaçlar bağlamında geçerlidir. Ancak anne sütünde bulunan düşük miktarda ilaç teorik olarak aşırı duyarlılık reaksiyonu oluşturma yeteneğine sahiptir.
Bir ilacın farmakolojik olarak anlamlı miktarının anne sütünde bulunması durumunda, bebekte klinik etkiler görülebilir. Bazı ilaçlar için (örn. fluvastatin), ilacın sütteki konsantrasyonu ile annedeki plazma konsantrasyonunun oranı bebekte yan etkileri oluşturacak kadar yüksektir. Bazı bebekler (prematüre doğanlar veya sarılığı olanlar gibi) biraz daha fazla toksisite riski taşımaktadır.
Bazı ilaçlar bebeğin emme refleksini inhibe ederken (örn. fenobarbital), bazıları da laktasyonu (süt oluşumunu) etkilerler (örn. bromokriptin gibi).
TİK ilaçları şu şekilde tanımlar
Emzirenlerde dikkatle kullanılması gereken veya kontrendike olan ilaçlar; .
Anne sütünde, bebekte yan etki oluştur mayacak kadar düşük miktarlarda bulun dukları için emzirme döneminde anneyeverilebilecek ilaçlar;
Anne sütünde belirgin miktarda bulunabilen ama zararsız olan ilaçlar. Emzirenlerde dikkatli reçetelenmesi gereken ilaçlar TİK’te ilgili ilaç monograflarında belirtilmiştir.
| Birçok ilaç için tavsiyede bulunmaya yetecek kadar kanıt olmadığı için emzirme döneminde anneye sadece temel önemi olan ilaçların veril mesi tavsiye edilir. Bu dönemde kullanılabilecek ilaçlar hakkındaki bilgilerin yetersizliği nedeniyle bilgi olmaması ilacın güvenli olduğu anlamına gelmez. |