Çocuklarda görülen kalp hastalıkları doğuştan ve sonradan kazanılmış kalp hastalıkları olarak ikiye ayrılır. Epidemiyolojik çalışma sonuçlarına göre her 1000 canlı doğumdan 9’unda konjenital kalp hastalığı görüldüğü ve ağır kalp hastalığı olarak nitelendirilen konjenital kalp hastalıklarının ise 1000 canlı doğumdan 3’ünde görüldüğü belirtilmektedir.
Günümüzde teknoloji ve cerrahideki gelişmeler sonucunda hastaların yaşam oranları artmış olsa bile yaşam kalitesi, nöromotor gelişim düzeyinin bu hastalarda geri olması ve ekonomik kayıplar göz önüne alındığında ağır konjenital kalp hastalıklarının erken tanınması ve önlenmesi önemlidir.
Konjenital kalp hastalıkları başta genetik ve çevresel faktörler olmak üzere multifaktöryel geçiş özelliği göstermektedir. Bazı durumlarda konjenital kalp hastalığı riski artmıştır. Bu durumlar, annede diyabet, annede fenilketonü- ri, ilk trimesterde başta rubella (kızamıkçık) olmak üzere geçirilen hastalıklar (TORCH grubu enfeksiyonlar), annenin hamileliğin ilk üçayında warfarin, retinoik asit, lityum veya antikonvulzan ilaçlar gibi teratojenik ilaç alması durumunda konjenital kalp hastalığı sıklığı artmaktadır.
Gebelik Döneminde Sigara ve Alkol Kullanmayın!
Gebelik sırasında sigara, alkol veya aşırı kafein kullanımı ile konjenital kalp hastalıkları arasında ilişki açık olmasa da önlenebilir faktörler olduğu belirtilmektedir. Epidemiyolojik çalışma sonuçlarına göre anneye gebelik sırasında multivitamin ve folik asit desteği verilmesinin doğumsal defektlerle birlikte kalpte başta konotrunkal anomaliler, ventriküler septal defekt ve aort koarktasyonu olmak üzere bazı doğuştan kalp hastalıklarının da azaldığı saptanmıştır. Bu bakımdan, mümkünse gebelikten önce annelere multivitamin ve günde 0,4 mg folik asit başlanması nöral tüp defektleriyle beraber bazı konjenital kalp hastalıklarının önlenmesinde önemlidir.
Daha önceki gebelikte doğumsal bir defekt olması durumunda folik asitin günde 0,8 mg verilmesi önerilmektedir. Gebelikten önce anneye ait diyabet, fenilketonüri gibi hastalıkların veya kronik hastalıkların değerlendirilmesi, sigara içiminin veya alkol alımının önlenmesi ve gebelik öncesi rubella açısından aşı- lamanın yapılıp yapılmadığının sorgulanması gereklidir. Ayrıca gebelik sırasında özellikle ilk üçayda bilinen teratojenik ilaçlar, ağır metaller, pestisit ve herbisitlere maruz kalmanın önlenmesi gerekir.
Fetal kardiyak hastalıkların erken tanınması ve gerektiğinde prognostik açıdan ağır kalp hastalığı olan gebeliklerin sonlandırılabilmesi amacıyla ailede konjenital kalp hastalığı, Noonan sendromu veya tüberoskleroz gibi kalıtsal hastalıkların bulunması, annede konjenital kalp hastalığı, annenin bilinen teratojenik ilaç veya ajanlara maruziyetin, annede diyabet, fenilketonüri gibi hastalıkların bulunması durumunda, fetüste ultrasonografik incelemede kalp dışı anomalilerin saptanması, anormal fetüs duruş, düzensiz kalp ritmi veya fetal ultrasonografide kardiyak anomaliden şüphelenilen durumlarda gebeliğin 18–24. haftalarında fetal ekokardiyografi için hasta uygun bir merkeze gönderilmelidir.
Romatizmal Kalp Hastalığı
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre akut romatizmal ateş (ARA) ve ARA’nın kronik sekeli olan romatizmal kalp hastalığı gelişmekte olan ülkelerde en önemli edinsel kardiyovasküler hastalık sebeplerinin başında gelmektedir. Akut romatizmal ateş grup A streptokokların etken olduğu üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası görülen, sıklıkla eklemleri ve kalbi, nadir olarak da merkezi sinir sistemi, deri ve deri altı dokuyu tutan, süpüratif olamayan birçok sistemi tutan otoimmün bir hastalıktır.
Romatizmal ateşe karşı en etkin önleyici önlemler sosyoekonomik ve sağlık koşulları ile ilgilidir. Yeterli barınma ve kalabalık yaşam koşullarının azaltılması streptokok enfeksiyonlarının önlenmesinde önem taşımaktadır. Akut romatizmal ateşte primer profilaksinin amacı streptokokal farenjitin erken dönemde tanınıp tedavi edilerek sonrasında geli- şebilecek akut romatizmal ateş atağınının önlenmesidir.
Grup A streptokok farenjitinin tanınması ve ilk 9 gün içerisinde başlanan uygun antibiyotik tedavisinin yüksek etkinlikle gelişebilecek akut romatizmal ateş ataklarını engelleyebildiği gösterilmiştir. Akut romatizmal ateş geçiren hastalara benzatin penisilin G profilaksisi önerilerek romatizmal ateş tekrarlarının önlenmesi sağlanmalıdır. İlaç ile ilgili tüm bilgilere ilaç rehberi sitesinden ulaşabilirsiniz. Bu hastaların uzun dönem izlem ve streptokok enfeksiyonlarının devamlı profilaksi ile önlenmesinin önemine yönelik olarak bilgilendirilmelidirler. Kardiyak tutulumu bulunan hastaların bakteriyel endokardit profilaksisi gereksiniminin üzerinde durulmalıdır.
Konjenital veya edinsel kalp hastalığı olan hastalara infektif endokarditin önlenmesi açısından diş bakımının öğretilmesi, hastaların periyodik olarak diş hekimleri tarafından muayenesinin sağ- lanması, özellikle siyanotikkonjenital kalp hastalığı, prostetik kapak hastalığı, önceden infektif endokardit geçirilmiş olması, sistemik-pulmoner şantı olan hastalara ve santral venöz kateteri olan hastalar olmak üzere yüksek riskli kalp hastalığı olan hastalara, romatizmal kapak hastalığı, hipertrofik kardiyomiyopati ve yüksek riskli konjenital kalp hastalıkları dışındaki konjenital kalp hastalığı olan orta derecede riskli kalp hastalığı olan hastalara yapılacak diş girişimleri, üst solunum yolu cerrahisi, genitoüriner sistem cerrahisi ve girişimleri uygulanacak hastalara işlem öncesi antibiyotik profilaksisi gerektiği vurgulanmalıdır.
Doç. Dr. Cemşit KARAKURT tarafından yazılmış ve Koruyucu Sağlık Rehberi Bölüm 30’de yayınlanmıştır. İlgili yayın editörünün izini ile sitemizde paylaşılmıştır.
KAYNAKLAR
1. Gerber MA. Rheumatic fever. In Textbook of Pediatrics. Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB eds. W.B. Saunders Company, 17 th edition. Philadelphia. 2004:874–83.
2. Rheumatic fever and rheumatic heart disease, Technical Report Series. World Health Organization, (29 October–1 November 2001) 2004; 923:1-122. Geneva.
3. Botto LD, Goldmuntz E, Lın AE. Epidemiology and prevention of congenital heart disease. Moss and Adams Heart Disease in infants, children and adolescents. Including the fetus and Young Adult. Allen HD, Driscoll DJ, Shaddy RE, Feltes T (eds). 7th ed. 2008. Wolters Kluwer / Lippincot Williams and Wilkins.pp 524-545.
4. Park MK. Pediatric Cardiology for Practitioners. 4th ed.Philadelphia: Mosby; 2008. pp. 281-288.