Kullanma Talimatı | Nedir Ne İçin Kullanılır |
Nasıl Kullanılır | Yan Etkileri |
Eş Değerleri | Dikkat Edilmesi Gerekenler |
Kısa Ürün Bilgisi | Prospektus |
ALOXİ 250 mikrogram/5 mİ İ.V. Enjeksiyonluk çözelti içeren Flakon Steril, apiroj en
1 mİ solüsyon 50 mikrogram palonosetron (hidroklorür olarak) içerir.
Her bir ALOXİ 5 mllik çözelti flakonu, 250 mikrogram palonosetron (hidroklorür olarak) içerir.
5 mllik çözeltide;
Mannitol......................207,5 mg
Disodyum edetat.............2,5 mg
Sodyum sitrat.................18,5 mg
Sodyum hidroksit..........k.m (pH ayarlayıcı olarak kullanılır.)
Yardımcı maddeler için 6.1.e bakınız.
Yardımcı maddeler için 6.1.e bakınız.
Enjeksiyonluk solüsyon Berrak, renksiz solüsyon
ALOXİ;
İleri derecede emetojenik kanser kemoterapisi ile bağlantılı akut bulanü ve kusmanın önlenmesinde
Orta derecede emetojenik kanser kemoterapisi ile bağlantılı bulantı ve kusmanın önlemesinde endikedir.
ALOXİ tek bir intravenöz bolus olarak, kemoterapi başlamadan yaklaşık 30 dakika önce uygulanır.
ALOXİnin ileri derecede emetojenik kemoterapinin neden olduğu bulantı ve kusmayı önleme etkinliği, kemoterapiden önce uygulanan bir kortikosteroid ilavesi yoluyla arttırılabilir.
Uygulama sıklığı ve süresi: Uygulama şekli:
İntravenöz kullamm içindir. ALOXİ 30 saniye içinde enjekte edilmelidir.
Özel Popülasyonlara İlişkin Ek Bilgiler:
Böbrek /Karaciğer yetmezliği: Böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalarda doz ayarlaması gerekmez. Hemodiyalize devam eden son safha böbrek hastalan için herhangi bir veri yoktur.
Karaciğer fonksiyon bozukluğu olan hastalarda doz ayarlaması gerekmez.
Pediyatrik Popülasyon: Daha fazla veri elde edilinceye dek, 18 yaş altındaki hastalarda kullanılması önerilmemektedir.
Palonosetron kalın barsak geçiş zamanım arttırabileceğinden, konstipasyon hikayesi olan ya da subakut intestinal obstrüksiyon belirtileri olan hastalar uygulama sonrası takip edilmelidir. Palonosetron 750 mikrogram kullanımına bağlı, hastane bakımı gerektiren fekal etkili iki konstipasyon vakası rapor edilmiştir.
Test edilen tüm dozlarda, palonosetron klinik açıdan önemli QTc aralığının uzamasına neden olmamaktadır. Palonosetronun QT/QTc üzerine etkisini kanıtlayan kesin veriler için sağlıklı gönüllülerde bir çalışma yürütülmüştür, (bkz. 5.1. Farmakodinamik Özellikler)
Ayrıca, diğer 5-HT3 reseptör antagonistlerinde olduğu gibi, palonosetronun QT aralığını artıran diğer ilaçlarla birlikte kullanımında veya QT aralığı uzaması olan veya QT aralığı uzaması oluşumu eğilimi görülen hastalarda dikkatli olunmalıdır.
Bu tıbbi ürün her bir flakonunda 1 mmol (23 mg)dan daha az sodyum ihtiva eder; yani esnasında sodyum içermez.
Palonosetron, CYP3A4 ve CYP1A2 izoenzimlerinin minör katılımı ile, esas olarak CYP2D6 tarafından metabolize edilir. İn vitro çalışmaları baz alındığında, klinikte kullanılan konsantrasyonlarda palonosetron sitokrom P450 izoenzimini indüklemez ya da inhibe etmez.
Kemoterapötik ajanlar: Preklinik çalışmalarda, palonosetron test edilen 5 kemoterapötik ajanın antitümör aktivitesini inhibe etmemiştir (sisplatin, siklofosfamid, sitarabin, doksorubisin ve mitomisin C).
Metoklopramid: Klinik bir çalışmada, palonosetronun intravenöz tek bir dozu ile, bir CYP2D6 inhibitörü olan oral metoklopramidin kararlı durum konsantrasyonunda önemli bir farmakokinetik etkileşim görülmemiştir.
CYP2D6 indükleviciler ve inhibitörler: Farmakokinetik analiz yapılan popülasyonda, CYP2D6 indükleyicileri (deksametazon ve rifampisin) ve inhibitörler (amiodaron, selekoksib, klorpromazin, simetidin, doksorubisin, fluoksetin, haloperidol, paroksetin, kinidin, ranitidin, ritonavir, sertralin ya da terbinafin) ile birlikte uygulandığında, palonosetron klerensi üzerinde hiçbir önemli etki görülmemiştir.
Kortikosteroidler: Palonosetron, kortikosteroidler ile birlikte güvenli olarak uygulanabilir.
Genel Tavsiye:
Gebelik Kategorisi: B
Çocuk Doğurma Potansiyeli Bulunan Kadınlar/Doğum Kontrolü (Kontrasepsiyon)
Çocuk doğurma potansiyeli bulunan kadınlarda kullanıldığında üreme kapasitesini etkileyip etkilemediği bilinmemektedir.
Gebelik Dönemi:
Doktor tarafından gerekli görülmediği sürece ALOXİ gebe kadınlarda kullanılmamalıdır.
Gebe kadınlara verilirken tedbirli olunmalıdır.
Palonosetron için gebeliklerde maruz kalmaya ilişkin yeterli klinik veri mevcut değildir. Hayvan çalışmaları, gebelik, embriyonal/fetal gelişim, doğum ya da doğum sonrası gelişim ile ilgili olarak doğrudan ya da dolaylı zararlı etkiler olduğunu göstermemektedir. Plasental transfer ile ilgili olarak, hayvan çalışmalarından sadece sınırlı veriler elde edilmiştir (bkz. Bölüm 5.3). Gerekli olmadıkça kullanılmamalıdır.
Laktasyon Dönemi:
Palonosetronun insan sütüyle atılıp atılmadığı bilinmemektedir. Bu sebeple ALOXİ ile tedavi sırasında emzirme durdurulmalıdır.
Üreme Yeteneği / Fertilite:
Farmakodinamik özelliklere, bildirilen advers etkilerin ve/veya ilgili hedef popülasyon üzerinde gerçekleşen ve araç ya da makine kullanımı ile ilişkili performansı konu alan herhangi bir araştırma yapılmamıştır.
250 mikrogramlık bir dozda 633 hasta üzerinde yapılan klinik çalışmalarda, en sık rastlanan advers etkiler, 60 hastada baş ağnsı (% 9), 29 hastada konstipasyon (% 5) olarak gözlenmiştir.
Bununla birlikte 8 hastada diyare (% 1), 8 hastada sersemlik, baş dönmesi (% 1), 3 hastada yorgunluk (<% 1), 1 hastada kann ağnsı (<% 1) ve 1 hastada uykusuzluk (<% 1) tespit edilmiştir.
Klinik çalışmalarda aşağıdaki advers etkiler ALOXİ ile ilgili muhtemel ya da olası olarak gözlenmiştir.
Sıklık kategorileri aşağıdaki şekildedir:
Çok yaygm (>1/10)
Yaygm (>1/100 ila <1/10)
Yaygm olmayan (>1/1.000 ila <1/100)
Seyrek (>1/10.000 ila <1/1.000)
Çok seyrek (<1/10.000)
Bağışıklık sistemi hastalıkları
Çok seyrek: Aşın duyarlılık*
Metabolizma ve beslenme hastalıkları
Yaygın olmayan: Hiperkalemi, metabolik bozukluklar, hipokalsemi, anoreksi, hiperglisemi, iştah azalması
Psikiyatrik hastalıkları
Yaygm olmayan: Anksiyete, öfori hali
Sinir sistemi hastalıkları
Yaygm: Baş ağnsı, baş dönmesi
Yaygm olmayan: Uyku hali, uykusuzluk, parestezi, aşm uyku hali, periferal sensoryal nöropati
Göz hastalıkları
Yaygm olmayan: Gözde iritasyon, göz tembelliği
Kulak ve iç kulak hastalıkları
Yaygm olmayan: Hareket hastalığı (taşıt tutması), kulak çınlaması
Kardiyak hastalıkları
Yaygm olmayan: Taşikardi, bradikardi, ekstrasistol, miyokard iskemisi, sinüs taşikardisi, sinüs aritmisi, supraventriküler ekstrasistol
Vasküler hastalıkları
Yaygm olmayan: Hipotansiyon, hipertansiyon, damar renginin değişmesi, damarda ödem
Solunum, göğüs ve mediastinal hastalıkları
Yaygm olmayan: Hıçkınk
Gastrointestinal hastalıkları:
Yaygm: Konstipasyon, diyare
Yaygm olmayan: Dispepsi, kann ağnsı, kamın üst bölümünde ağn, ağız kuruluğu, flatulans
Hepato- bilier hastalıkları
Yaygm olmayan: Hiperbilirubinemi
Deri ve deri altı doku hastalıkları
Yaygm olmayan: Aleıjik dermatit, pruritik döküntü
Kas-iskelet bozukluklar, bağ doku ve kemik hastalıkları
Yaygm olmayan: Artralji
Böbrek ve idrar hastalıkları
Yaygm olmayan: Üriner retansiyon, glikozüri
Genel bozukluklar ve uygulama bölgesine ilişkin hastalıkları
Yaygm olmayan: Asteni, pireksi, yorgunluk, sıcak basması, grip benzeri hastalık Çok seyrek: Enjeksiyon bölgesi reaksiyonu (yanma, endurasyon, rahatsızlık ve ağn)
Araştırmalar
Hiçbir aşın doz vakası rapor edilmemiştir.
Klinik çalışmalarda 6 mga kadar olan dozlar kullanılmıştır. En yüksek doz grubu, diğer doz gruplan ile karşılaştmldığında advers reaksiyonlann insidansı benzer bulunmuştur ve hiçbir doz cevabı etkisi gözlenmemiştir. ALOXİ ile muhtemel olmayan aşın doz vakasında destekleyici bir tedavi uygulanmalıdır. Diyaliz çalışmalan gerçekleştirilmemiştir, ancak, büyük dağılım hacmi sebebiyle, diyalizin ALOXİ doz aşımında etkili bir tedavi olması muhtemel değildir.
Farmakoterapötik Grup: Antiemetikler ve Bulantıyı Önleyiciler, Serotonin (5HT3)
Antogonistleri
ATC Kodu: A04AA05
Palonosetron, 5HT3 reseptörünün seçici yüksek afiniteli reseptör antagonistidir.
Özellikle sisplatin gibi, ilaçlar kullanılarak kanser kemoterapisi yapıldığında, çoğunlukla bulantı ve kusma oluşmaktadır. 5HT3 reseptörleri, area postremada kemoreseptör triger zonda (CTZ), santral ve periferik sinir sisteminin vagal sinir uçlannda bulunmaktadır. Kemoterapötik ajanlann, ince barsak enterokromafin hücrelerinden serotonin salgılanmasıyla bulantı ve kusma oluşturduktan ve salgılanan serotoninin vagal sinir afferentlerindeki 5HT3 reseptörlerini, kusma refleksini başlatmak için uyardıklan düşünülmektedir.
Sisplatin < 50mg/m2, karboplatin, siklofosfamid < 1500 mg/m2 ve doksorubisin >25 mg/ m2 içeren, orta derecede emetojenik kemoterapi alan 1132 hasta ile gerçekleştirilen iki randomize, çift kör çalışmada, 1. gün, intravenöz uygulanan 250 mikrogram ve 750 mikrogram palonosetron ile 32 mg ondansetron (yan ömrü 4 saat) ya da 100 mg dolasetron (yan- ömrü 7.3 saat), deksametazon olmaksızın karşılaştmlmıştır.
Sisplatin < 60mg/m2, siklofosfamid >1500 mg/m2 ve dakarbazin içeren ileri derecede emetojenik kemoterapi alan 667 hasta ile gerçekleştirilen randomize, çift kör çalışmada, 1. gün intravenöz uygulanan 250 mikrogram ve 750 mikrogram palonosetron, 32 mg ondansetron ile karşılaştmlmıştır. Deksametazon, hastalann %67sine kemoterapiden önce profilaktik olarak uygulanmıştır.
Ön çalışmalar, palonosetronun etkinliğini gecikmiş başlayan bulantı ve kusmada değerlendirmek için tasarlanmamıştır. Antiemetik aktivite 0-24 saat, 24-120 saat ve 0-120 saat süresince gözlenmiştir. Orta ve ileri derecede emetojenik kemoterapi üzerindeki çalışma sonuçlan ve aşağıdaki tablolarda özetlenmiştir.
Palonosetron, emezisin akut fazında etkinlik bakımından karşılaştmlan diğer ilaçlardan farklı değildir.
Palonosetronun çoklu sikluslarda karşılaştırmalı etkinliği kontrollü klinik çalışmalarda gösterilmemesine rağmen, üç faz 3 çalışmasına dahil olan 875 hasta açık uçlu güvenlik çalışmasına devam etmiştir ve 9 ilave kemoterapi siklusunda 750 mikrogram palonosetron ile tedavi edilmiştir. Bütün sikluslar süresince tam emniyet sürdürülmüştür.
Tablo 1: Ondansetrona karşı Orta Emetojenik Kemoterapi tedavisine yanıt veren grup ve fazdaki hastaların yüzdesi3
ALOXI 250 mikrogram (n=189) |
Ondansetron 32 miligram (n=185) |
Delta |
||
% |
% |
% |
||
Tam Cevap ( |
antı yok ve kurtarma tedavisi yok) % 97.5 Clb |
|||
0- 24 saat |
81.0 |
68.6 |
12.4 |
(% 1.8, % 22.8) |
24- 120 saat |
74.1 |
55.1 |
19.0 |
(% 7.5, % 30.3) |
0- 120 saat |
69.3 |
50.3 |
19.0 |
(% 7.4, % 30.7) |
Tam kontrol (Tamamlanmış cevap ve hafif bulantıdan daha fazlası değil) p- değeric |
||||
0- 24 saat |
76.2 |
65.4 |
10.8 |
NS |
24- 120 saat |
66.7 |
50.3 |
16.4 |
0.001 |
0- 120 saat |
63.0 |
44.9 |
18.1 |
0.001 |
Bulantı yok (Likert skalası) p-değeric |
||||
0- 24 saat |
60.3 |
56.8 |
3.5 |
NS |
24- 120 saat |
51.9 |
39.5 |
12.4 |
NS |
0- 120 saat |
45.0 |
36.2 |
8.8 |
NS |
a Tedavi etme amaçlı grup
b Çalışma etkinliğin farklı olmadığını göstermek için tasarlanmıştır. ALOXİ ve karşılaştırılan ilaç arasında farklı olmayan etkinliğin alt sının % -15den büyüktür. c Ki-kare testi. Anlamlılık seviyesi a =0.05.
Tablo 2: Dolasetron karşı Orta Emetojenik Kemoterapi tedavisine yanıt veren grup ve fazdaki hastaların yüzdesi3
ALOXI 250 mikrogram (n=185) |
Dolasetron 100 miligram (n=191) |
Delta |
||
% |
% |
% |
||
Tam Cevap (Bulantı yok ve kurtarma tedavisi yok) |
||||
% 97.5 Clb |
||||
0- 24 saat |
63.0 |
52.9 |
10.1 |
(% -1.7, % 21.9) |
24- 120 saat |
54.0 |
38.7 |
15.3 |
(% 3.4, % 27.1) |
0- 120 saat |
46.0 |
34.0 |
12.0 |
(% 0.3, % 23.7) |
Tam kontrol (Tamamlanmış cevap ve hafif bulantıdan daha fazlası değil) |
p- değeric |
||||
0- 24 saat |
57.1 |
47.6 |
9.5 |
NS |
24- 120 saat |
48.1 |
36.1 |
12.0 |
0.018 |
0- 120 saat |
48.1 |
30.9 |
10.9 |
0.027 |
Bulantı yok (Likert skalası) |
||||
p- değeri c |
||||
0- 24 saat |
48.7 |
41.4 |
7.3 |
NS |
24- 120 saat |
41.8 |
26.2 |
15.6 |
0.001 |
0- 120 saat |
33.9 |
22.5 |
11.4 |
0.014 |
a Tedavi etme amaçlı grup
b Çalışma etkinliğin farklı olmadığını göstermek için tasarlanmıştır. ALOXİ ve karşılaştırılan ilaç arasında farklı olmayan etkinliğin alt sının % -15den büyüktür. c Ki-kare testi. Anlamlılık seviyesi a =0.05.
Tablo 3: Ondansetrona karşı Orta Emetojenik Kemoterapi tedavisine yanıt veren grup ve fazdaki hastaların yüzdesi3
ALOXI 250 mikrogram (n=223) |
Ondansetron 32 miligram (n=221) |
Delta |
||
% |
% |
% |
||
Tam Cevap (Bulantı yok ve kurtarma tedavisi yok) |
||||
% 97.5 Clb |
||||
0- 24 saat |
59.2 |
57.0 |
2.2 |
(% -8.8, % 13.1) |
24- 120 saat |
45.3 |
38.9 |
6.4 |
(% -4.6, % 17.3) |
0- 120 saat |
40.8 |
33.0 |
7.8 |
(% -2.9, % 18.5) |
Tam kontrol (Tamamlanmış cevap ve hafif bulantıdan daha fazlası değil) |
||||
p- değeric |
||||
0- 24 saat |
56.5 |
51.6 |
4.9 |
NS |
24- 120 saat |
40.8 |
35.3 |
5.5 |
NS |
0- 120 saat |
37.7 |
29.0 |
8.7 |
NS |
Bulantı yok (Likert skalası) |
||||
p- değeri c |
||||
0- 24 saat |
53.8 |
49.3 |
4.5 |
NS |
24- 120 saat |
35.4 |
32.1 |
3.3 |
NS |
0- 120 saat |
33.6 |
32.1 |
1.5 |
NS |
a Tedavi etme amaçlı grup
b Çalışma etkinliğin farklı olmadığını göstermek için tasarlanmıştır. ALOXİ ve karşılaştmlan ilaç arasında farklı olmayan etkinliğin alt sının % -15den büyüktür. c Ki-kare testi. Anlamlılık seviyesi a =0.05.
Palonosetronun kan basıncı, kalp atışı ve QTc yi de içeren EKG parametrelerine olan etkisi ondansetron ve dolasetron etkileri ile karşılaşünlabilirdir. Klinik-dışı çalışmalarda
palonosetronun, ventriküler depolarizasyon ve repolarizasyonla ilişkili iyon kanallarım bloke etme ve potansiyel aksiyon süresini uzatma özelliği gösterilmiştir.
Genel Özellikler:
ALOXİ (palonosetron hidroklorür) antiemetik ve bulantı önleyici bir ajandır. Palonosetron güçlü bir 5HT3 reseptör antagonistidir, diğer reseptörlere daha zayıf bağlanır.
Palonosetron hidroklorür beyazdan kirli beyaza renkli kristalize tozdur. Suda ve propilen glikolde çözünür, etanol ve 2-propanolde az çözünür. ALOXİ enjeksiyonluk solüsyon, steril, berrak, renksiz, pirojensiz, izotonik, tamponlanmış bir çözeltidir. Çözeltinin pH değeri 4,5-5,5dur.
Emilim
İntravenöz uygulamayı takiben, plazma konsantrasyonlarındaki başlangıçtaki ani azalmayı takiben yaklaşık 40 saatlik eliminasyon yan ömrü ile vücuttan yavaş bir şekilde atılır. Ortalama maksimum plazma konsantrasyonu (Cmaks) ve konsantrasyon-zaman eğrisinin altında kalan alan (EAA - co) genellikle doz ile orantılı olup, sağlıklı gönüllülerde ve kanser hastalannda 0.3-90 mikrogram/kg doz aralığındadır.
Dağılım
Palonosetron önerilen dozlarda vücutta yaygm olarak dağılır ve dağılım hacmi yaklaşık 6.9
7.9 L/kg.dır. Palonosetronun yaklaşık % 62si plazma proteinlerine bağlanır.
Bivotransformasvon
Palonosetron, yaklaşık % 40ı böbrek yoluyla, yaklaşık % 50si palonosetronun 5HT3 reseptör antagonist aktivitesinin %1den daha azma sahip olan iki primer metabolite dönüştüğü metabolize olduğu ikili bir yol ile elimine edilir. İn vitro metabolizma çalışmalan polonosetronun CYP2D6 ve daha az olmak üzere, CYP3A4 ve CYP1A2 izoenzimleri ile metabolize edildiğini göstermiştir. Klinik farmakokinetik parametreler, CYP2D6 substratlannın yavaş ve hızlı metabolize edicileri arasında anlamlı derecede farklılık göstermemektedir. Palonosetron klinik olarak kullanılan konsantrasyonlarda sitokrom P450 izoenzimlerini inhibe etmez ya da indüklemez.
Eliminasyon
10 mikrogram/kg [14C]-palonosteronun tek bir intravenöz dozundan sonra, dozun yaklaşık % 80i 144 saat içinde idrar yoluyla değişmemiş aktif madde olarak atılmıştır. Bu da verilen dozun % 40ına eşdeğerdir. Sağlıklı deneklere tek doz intravenöz bir bolus uygulamasından sonra, palonosetronun toplam vücut klerensi 173 ± 73 ml/dk. ve renal klerens 53 + 29 ml/dkdır. Toplam vücut klerensinin düşük ve dağılım hacminin büyük olması, plazmada yaklaşık 40 saatlik eliminasyon yan-ömür ile sonuçlanır. Hastalann %10u 100 saatten daha fazla bir ortalama eliminasyon yan ömrüne sahiptir.
Hastalardaki karakteristik özellikler
Yaslılarda: Yaş, palonosetronun farmakokinetiğini etkilemez. Yaşlı hastalarda doz ayarlamasına gerek yoktur.
Cinsiyet: Cinsiyet palonosetronun farmakokinetiğini etkilemez. Cinsiyet baz alınarak doz ayarlamasına gerek yoktur.
Pediyatrik Hastalar: 18 yaş altındaki hastalarda farmakokinetik veri mevcut değildir.
Böbrek yetmezliği: Hafiften ortaya böbrek yetmezliği palonosetron farmakokinetik parametrelerini önemli ölçüde etkilemez. Ciddi böbrek yetmezliği renal klerensi düşürür, ancak bu hastalarda total vücut klerensi sağlıklı deneklerle benzerdir. Böbrek yetmezliği olan hastalarda doz ayarlamasına gerek yoktur. Hemodiyaliz hastalannda farmakokinetik veri mevcut değildir.
Karaciğer yetmezliği: Hepatik yetmezlik, sağlıklı denekler ile karşılaştmldığında
İn vitro çalışmalar, sadece çok yüksek konsantrasyonlardaki palonosetronun ventrikülün -de ve re-polarizasyon ve aksiyon potansiyel süresine katkısı olan iyon kanallanm bloke edebileceğini göstermiştir.
Hayvan çalışmalan, gebeliğe, embriyonal/fötal gelişmeye, doğum ya da postnatal gelişmeye dair direkt ya da indirekt zararlı etkilerin olmadığını göstermiştir. Plasenta geçişi konusunda, hayvan çalışmalannda sadece sınırlı veriler mevcuttur (bkz. Bölüm 4.6).
Palonosetron mutajenik değildir. Yüksek dozda palonosetron iki yıl süresince günlük olarak uygulanmıştır ve sıçanlarda karaciğer tümörleri oramnda artış görülmüş, endokrin neoplazmlar ve deri tümörlerine sebep olmuş fakat farelerde böyle bir etki görülmemiştir. Mekanizmanın temeli tam olarak anlaşılamamışta, ancak uygulanan yüksek dozlar sebebiyle ve ALOXİnin insanlarda tek bir uygulama için kullanılması, bu bulgulann klinik kullanım ile ilgili olmadığını düşündürmektedir.
Mannitol Disodyum edetat Sodyum sitrat Sitrik asit monohidrat Enjeksiyonluk su
Sodyum hidroksit çözeltisi (pH ayan için)
ALOXİ enjeksiyon sırasında diğer tıbbi ilaçlar ile kanştmlmamalıdır.
Bu tıbbi ürün, 20°C- 25°Cde, ışıktan ve nemden korunarak saklanmalıdır.
Kullanılmamış olan ürünler ya da atık materyaller Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliklerine uygun olarak imha edilmelidir.
Sadece tek bir kullamm içindir, kullanılmamış çözeltiler her bir solüsyon aülmalıdır.